3w WOLONTARIAT, trzeci sektor NGO JST
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
3w*
WOLONTARIAT,
FILANTROPIA I 1%
RAPORT
Z BADAŃ 2006
* WARTO
WIEDZIEĆ
WIĘCEJ
BADANIA
ORGANIZACJI
PO ZA RZĄ DO WYCH
Jan Herbst, Marta Gumkowska
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .
3w* 001, 2007
. . . . . . . . .
WOLONTARIAT,
FILANTROPIA I 1%
RAPORT Z BADAŃ 2006
Autorzy: Jan Herbst, Marta Gumkowska (Stowarzyszenie Klon/Jawor)
3w* 001, 2007
SPIS TREŚCI
I. WSTĘP I SŁOWNICZEK UŻYWANYCH POJĘĆ
3
II. PODSTAWOWE FAKTY O WOLONTARIACIE, FILANTROPII
I 1% W 2006 ROKU
6
III. WPROWADZENIE DO WYNIKÓW BADAŃ
9
IV. ROZPOZNAWALNOŚĆ ORGANIZACJI SPOŁECZNYCH
I KORZYSTANIE Z ICH USŁUG
11
© Stowarzyszenie Klon/Jawor
Przedruki lub przenoszenie całości lub części tej publikacji na inne nośniki
możliwe wyłącznie za zgodą właścicieli praw autorskich.
V. WOLONTARIAT, FILANTROPIA I CZŁONKOSTWO W ORGANIZACJACH
W 2006 ROKU
14
1. Wolontariat w organizacjach pozarządowych
14
2. Darowizny na rzecz organizacji pozarządowych
20
Autor:
Jan Herbst, Marta Gumkowska (Stowarzyszenie Klon/Jawor)
3. Motywacje i sposoby podejmowania decyzji o przekazaniu darowizny
oraz poświęceniu czasu
24
Raport z badania Omnibus wykonanego przez firmę SMG/KRC A Millward Brown Company
w dniach 17–21 listopada 2006 roku na losowej reprezentatywnej próbie 1007 dorosłych
Polaków
4. Dlaczego Polacy nie angażują się w działania społeczne?
27
5. Wolontariat w Europie
28
6. Członkostwo w organizacjach
30
Badanie zrealizowane na zlecenie Stowarzyszenia Klon/Jawor (w ramach Programu Trzeci
Sektor finansowanego przez Trust for Civil Society in Central & Eastern Europe i Fundację im.
Stefana Batorego) i Stowarzyszenia Centrum Wolontariatu w Warszawie.
7. Kim są wolontariusze, darczyńcy i członkowie organizacji (społeczno-
demograficzne uwarunkowanie zaangażowania społecznego Polaków) 33
8. Inne działania obywatelskie
41
Opracowanie danych: Stowarzyszenie Klon/Jawor
VI. KORZYSTANIE Z MECHANIZMU 1% W 2006 ROKU
46
Niniejsza publikacja powstała z zachowaniem wszelkiej staranności o rzetelność,
jednak wydawca nie ponosi odpowiedzialności za skutki zastosowania się do porad
zamieszczonych w broszurze lub posłużenie się wzorami udostępnionych dokumentów.
1. Skłonność Polaków do alokacji 1% podatku
na rzecz organizacji pożytku publicznego
46
2. Dlaczego Polacy nie chcą przekazywać 1%?
51
Niniejsza publikacja została wydana w ramach Programu Trzeci Sektor finansowanego
ze środków Trust for Civil Society in Central & Eastern Europe i Fundacji im. Stefana
Batorego.
VII. OPINIE O ORGANIZACJACH POZARZĄDOWYCH, AKTYWNOŚCI
SPOŁECZNEJ POLAKÓW I ICH GOTOWOŚCI DO POMOCY INNYM 54
1. Opinie Polaków o organizacjach pozarządowych 54
2. Zaufanie i gotowość do pomocy innym 58
3. Zaufanie do organizacji pozarządowych i innych instytucji publicznych 65
83-60337-38-1
978-83-60337-38-7
Warszawa 2007
*
I. WSTĘP I SŁOWNICZEK
Broszura, którą przekazujemy w Państwa ręce, jest siódmą w serii „Warto Wiedzieć
Więcej – Badania organizacji pozarządowych”
1
. Przedstawiamy w niej wyniki badania
wolontariatu, filantropii i członkostwa Polaków w różnego typu inicjatywach społecznych
i grupach – od organizacji pozarządowych po zrzeszenia o charakterze religijnym – a także
deklarowanej gotowości przekazywania 1% podatku dochodowego na rzecz organizacji.
Badanie, którego wyniki są tu prezentowane, zostało przeprowadzone
na reprezentatyw-
nej próbie 1007 Polaków w dniach 17-21 listopada 2006
roku przez firmę SMG/KRC
A Millward Brown Company (w ramach badania typu Omnibus) na zlecenie Stowarzysze-
nia Klon/Jawor (w ramach Programu Trzeci Sektor finansowanego przez Trust for Civil
Society in Central & Eastern Europe i Fundację im. Stefana Batorego) i Stowarzyszenia
Centrum Wolontariatu w Warszawie.
Badanie wolontariatu i filantropii zostało przeprowadzone w 2006 roku po raz szósty.
Raporty z poprzednich badań, realizowanych jesienią 2001, 2002, 2003, 2004 i 2005
roku, znajdują się na stronie www.badania.ngo.pl. Regularność prowadzenia badań reali-
zowanych w oparciu o podobną metodologię pozwala obserwować zmiany zaangażowania
społecznego Polaków.
Dane uzyskane w badaniu ukazują
obraz wolontariatu i filantropii w Polsce 2006 roku
.
Raport odpowiada na podstawowe pytania, takie, jak: „ilu Polaków przekazało pieniądze lub
poświęciło swój czas na działania społeczne w ciągu ostatniego roku?”, „jakie organizacje
lub ruchy społeczne i religijne Polacy wsparli?”, „jaką sumę pieniędzy przekazali, aby im
pomóc?”, „ile czasu poświęcili na pracę wolontarystyczną?” itd. Omówione zostały w nim
również deklarowane przez Polaków motywacje zaangażowania w pracę społeczną, jak
też powody nieangażowania się w wolontariat i filantropię. Badanie samego wolontariatu
i filantropii jak co roku uzupełnione zostało pytaniami o opinie o organizacjach pozarzą-
dowych i ich roli w rozwiązywaniu ważnych problemów społecznych oraz o przynależność
członkowską. Ważnym elementem raportu jest też analiza funkcjonowania, wprowadzonego
w Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, mechanizmu umożliwia-
jącego przekazanie 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego. Dorośli Polacy
zostali spytani o znajomość tego rozwiązania i o to, czy skorzystali z niego w 2006 roku,
a także o plany związane z korzystaniem z tego mechanizmu w roku 2007.
Jednak wolontariat, filantropia, członkostwo w organizacjach czy skłonność do przekazania
na ich rzecz 1% podatku, to nie jedyne aspekty szeroko rozumianej „obywatelskości”, któ-
rymi zajmujemy się w raporcie. Ciekawe wnioski płyną z badań międzynarodowych, przede
1
Dotychczas ukazały się cztery broszury prezentujące wyniki badań wolontariatu, filantropii i skłon-
ności do przekazania 1% podatku (z 2002, 2003, 2004 i 2005 roku), a także trzy raporty z badań
organizacji pozarządowych – „Podstawowe fakty o organizacjach pozarządowych” (z 2002, 2004
i 2006 roku).
UŻYWANYCH POJĘĆ
I. WSTĘP I SŁOWNICZEK UŻYWANYCH POJĘĆ
I. WSTĘP I SŁOWNICZEK UŻYWANYCH POJĘĆ
wszystkim European Social Survey z końca roku 2004 i 2002 (dane o różnych formach
społecznego zaangażowania, a także poziomie zaufania do innych) oraz międzynarodowych
badań zaufania do instytucji publicznych z roku 2005 (koordynowanych przez GlobalScan
Incorporated). Są one istotnym uzupełnieniem wyników badania realizowanego przez Sto-
warzyszenie Klon/Jawor, nie tylko ze względu na rozszerzenie zakresu badanych postaw
obywatelskich, ale także z powodu ich porównawczego, międzynarodowego charakteru.
UWAGI METODOLOGICZNE
Badanie przeprowadzono na reprezentatywnej próbie 1007 Polaków. Statystyczny błąd
oszacowania wyników badania na takiej próbie wynosi ok. ±3.
Krótkiego komentarza wymaga informacja, że dane przedstawione w tej broszurze podsu-
mowują wolontarystyczne czy filantropijne skłonności Polaków „w 2006 roku”. Stwierdzenie
takie jest swego rodzaju uproszczeniem. Badanie było realizowane w połowie listopada, zaś
większość pytań dotyczyła podjęcia lub niepodjęcia jakiejś aktywności w „ostatnim roku”.
Oznacza to, że podczas badania pytaliśmy tak naprawdę o dwa ostatnie miesiące 2005
roku i dziesięć miesięcy roku 2006 (od stycznia do listopada). Zadecydowaliśmy jednak, że
jesteśmy uprawnieni do opisywania wyników badania jako odnoszących się do roku 2006.
Decyzja ta podyktowana była przede wszystkim chęcią zwiększenia czytelności tekstu.
Ponadto należy pamiętać, że w badaniu odwołujemy się do ludzkiej pamięci, dlatego też
okres, o którym mówią respondenci jest rokiem „w przybliżeniu”, a nie dokładnie okresem
dwunastu miesięcy. Z całą pewnością większe zaufanie można mieć do dokładności odtwo-
rzenia w pamięci respondentów okresu „ostatniego miesiąca” (pytanie o ostatni miesiąc
ma na celu doprecyzowanie czasu poświęconego na wolontariat).
SŁOWNICZEK
*
Wolontariat
–
Stowarzyszenie Centrum Wolontariatu sformułowało definicję wolon-
tariatu, której podstawą było kilkuletnie doświadczenie w pracy z wolontariuszami oraz
liczne kontakty z organizacjami europejskimi i amerykańskimi. Według niej „wolontariat
to bezpłatne, dobrowolne, świadome działanie na rzecz innych, wykraczające poza więzi
rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie”.
Obecnie „wolontariat” i „wolontariusz”, dzięki Ustawie o działalności pożytku publicz-
nego i o wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 roku, są już pojęciami prawnymi. Ustawa
definiuje „wolontariusza” jako osobę fizyczną, która wykonuje świadczenia dobrowolnie
i bez gratyfikacji materialnej na rzecz organizacji pozarządowych, organów administracji
publicznej i podległych im jednostek organizacyjnych.
Praca wolontarystyczna bywa
używana wymiennie ze sformułowaniem praca społeczna, ochotnicza.
W prezentowanym tu badaniu
wolontariat
to nieodpłatne, dobrowolne poświęcenie czasu
na pracę społeczną w organizacjach pozarządowych, ruchach społecznych i religijnych. Tak
więc idea dobrowolności i nieodpłatności pracy są zgodne z obydwoma przedstawionymi
wyżej definicjami, natomiast grupa instytucji, na rzecz których można pracować wolon-
tarystycznie, nie pokrywa się w badaniu z tymi wymienionymi w ustawie. Nie pytaliśmy
respondentów o ich nieodpłatne zaangażowanie w instytucjach państwowych, zaś na liście
organizacji pozarządowych – oprócz takich rozumianych w myśl ustawy, znalazły się
dodatkowo ruchy religijne, wspólnoty parafialne i misje, ruchy polityczne (inne niż zareje-
strowane partie polityczne) oraz ruchy społeczne, akcje o powszechnym zasięgu i kampanie.
W raporcie
wolontariuszami
nazywani są wszyscy, który w ciągu ostatniego roku poświęcili
nieodpłatnie czas na pracę w organizacji społecznej
.
*
Filantropia to działalność osób bądź instytucji, polegająca na bezinteresownym udzielaniu
pomocy finansowej lub materialnej potrzebującym. Filantropia bywa używana wymiennie
ze sformułowaniem
dobroczynność lub działalność charytatywna.
Filantropami lub darczyńcami są w raporcie nazywani wszyscy, którzy w ciągu ostatniego
roku dobrowolne przekazali pieniądze lub dary rzeczowe na rzecz organizacji pozarządo-
wych, ruchów społecznych lub religijnych.
*
Alokacja 1% podatków
–
możliwość przekazywania 1% podatku dochodowego przez
osoby fizyczne na rzecz organizacji pożytku publicznego wprowadzona przez Ustawę
o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
PODSTAWOWE FAKTY 2006
*
II. PODSTAWOWE FAKTY
– osoby poniżej
55 roku życia
(w filantropię angażowała się 1 na 4 osoby powyżej 55
roku życia i 1 na 3 osoby poniżej tej granicy wiekowej)
–
Osoby z Polski południowo-wschodniej i południowej
(ok. 40% deklarujących wspar-
cie finansowe organizacji lub grup, w porównaniu do ok. 20-25% w Polsce północnej
i wschodniej)
WOLONTARIAT
> W 2006 roku 21,9%, czyli ok.
6,6 mln dorosłych Polaków,
poświęciło swój czas na
bezpłatną pracę na rzecz innych. Choć to 2 razy więcej niż jeszcze w roku 2001, w tym
roku po raz pierwszy od dawna
rozwój wolontariatu uległ zahamowaniu
.
>
Komu pomagają?
Polacy najczęściej wspierają finansowo:
– organizacje pomagające najuboższym lub bezdomnym (16,7%)
– organizacje i ruchy religijne, parafialne (7,3% – o 4 punkty procentowe mniej niż
w zeszłym roku)
– organizacje zajmujące się pomocą
ofiarom klęsk żywiołowych w kraju i zagranicą
(5% – dwukrotnie rzadziej niż w roku 2005)
>
Kim są wolontariusze?
W pracę społeczną nieco częściej angażują się
kobiety
(w ostatnim roku w wolontariat zaangażowało się 24% z nich, w porównaniu do 20%
wśród mężczyzn). Najwięcej wolontariuszy jest wśród osób z
wyższym wykształceniem.
Tak jak w poprzednich latach, w 2006 roku najczęściej w wolontariat angażowały się
osoby młode
, (studenci i uczniowie). Zdecydowanie rzadziej były to osoby
powyżej 55 roku
życia
. Wolontariat częściej podejmują także
pracujący zawodowo
, zaś rzadziej emeryci
i renciści. Popularność wolontariatu jest wyraźnie zróżnicowana regionalnie – w Polsce
zachodniej oraz południowej tego typu działania deklaruje się znacznie częściej niż w Polsce
wschodniej, północnej i centralnej.
>
Dlaczego to robią?
Najważniejszą motywacją zaangażowania w filantropię jest
przeko-
nanie, że innym powinno się pomagać
,
płynące z moralnych, religijnych lub politycznych
pobudek (mówi o nim blisko 55% darczyńców). Motywacją dla prawie 30% badanych
była nadzieja, że w razie kłopotów będą mogli liczyć na podobną pomoc. 20% stwierdziło,
że po prostu nie potrafi odmawiać. Z kolei wśród bezpośrednich bodźców, które decydują
o zaangażowaniu w działania filantropijne najczęściej wskazywane były
kampanie w środ-
kach masowego przekazu
(wpłynęły na decyzję 22% darczyńców) oraz
bezpośrednie prośby
o udzielenie wsparcia
od osób reprezentujących jakąś organizację lub grupę (wskazało je
22%).
>
Komu pomagają?
Wolontariusze najczęściej wspierają swoją pracą:
– organizacje i grupy pomagające najuboższym
– organizacje i ruchy religijne, parafialne
– organizacje i grupy działające w sferze edukacji i wychowania
>
Dlaczego to robią?
Najczęstszym powodem pracy społecznej są dla wolontariuszy ich
mo-
ralne, religijne i polityczne przekonania
(mówi o nich 50% respondentów). 27% angażuje się
w wolontariat,
licząc na odwzajemnienie pomocy w przyszłości
. 21% podjęło pracę społeczną
ze względu na
zainteresowania i przyjemność
z jej wykonywania. Mniej więcej tyle samo osób
twierdzi, że poświęciło swój czas na rzecz innych, ponieważ nie potrafi odmawiać.
>
Ile czasu pracują?
Nie zwiększa się liczba Polaków zaangażowanych w prace wolontariacką.
Nie zwiększa się także liczba godzin na nią poświęcanych – tylko co
dziesiąty wolontariusz
przepracował społecznie w ostatnim roku więcej niż
19 dni
roboczych
(150 godzin).
>
Ile dają?
Połowa darczyńców wsparła organizacje kwotą nie większą niż 50 zł. Co czwarty
(26%) przekazał w ostatnim roku między 50 a 200 zł. Niemal trzykrotnie zmniejszył się
w stosunku do ostatniego roku odsetek osób deklarujących
darowizny większe niż 200 z
ł
– w 2005 roku było ich 12,8
%, zaś w roku 2006 – tylko 4,5%
. Prawie 20% badanych nie
potrafiło lub nie chciało określić, jakiego rzędu kwotami wsparli organizacje.
>
Jak przekazują pieniądze?
Od 2002 do 2006 roku odsetek darczyńców, którzy
prze-
kazali darowiznę za pomocą SMS-a lub Audiotele
wzrósł ponad pięciokrotnie (w roku
2002 roku z metody tej korzystało 4%, a w 2006 24% darczyńców). Cały czas jednak
najpopularniejszą metodą wspierania organizacji jest
bezpośrednie przekazanie pieniędzy
do puszki/skarbonki na ulicy lub w organizacji
– odsetek przekazujących pieniądze tą
metodą zmniejszył się nieznacznie, jednak cały czas wybiera ją 64% darczyńców. 38%
Polaków decydowało się na
bezpośrednie przekazanie pieniędzy osobie potrzebującej
.
Ok. 13%
uczestniczy w aukcjach
charytatywnych lub
kupuje przedmioty
, z których dochód
przeznaczony jest na cele społeczne. 6% darczyńców przekazało pieniądze za pomocą
przekazu bankowego lub pocztowego
.
FILANTROPIA
>
W 2006 roku 31,5%, czyli ok. 9,5 mln dorosłych Polaków przekazało pieniądze lub dary
rzeczowe na rzecz organizacji pozarządowych, grup, ruchów społecznych lub religijnych.
Oznacza to
znaczący
spadek
(o 10 punktów procentowych) w stosunku do 2005 roku, kie-
dy
finansowe lub rzeczowe wsparcie dla organizacji i ruchów społecznych zadeklarowało
41,8% Polaków. W dłuższej perspektywie, wynik ten należy interpretować jako powrót do
sytuacji z roku 2003 – odsetek darczyńców wyniósł wówczas 33,4%.
MOŻLIWOŚĆ PRZEKAZANIA 1% PODATKU
>
Ilu Polaków słyszało o 1%?
W listopadzie 2006 roku, niemal trzy lata po wejściu
w życie rozwiązania umożliwiającego przekazanie 1% podatku na rzecz organizacji pożytku
publicznego,
co drugi Polak zadeklarował, że słyszał o tej możliwości – to o
20% więcej
niż w 2004 roku, ale zaledwie 3,5% więcej niż w roku 2005. Wygląda więc na to, że
w ciągu ostatniego roku informacja o istnieniu mechanizmu 1% nie dotarła do zdecydowanej
większości z tych, którzy dotąd o nim nie wiedzieli. Dla porównania: na Słowacji (według
>
Kim są darczyńcy?
W filantropię angażują się częściej:
– osoby z
wyższym wykształceniem
(wśród osób po studiach prawie co druga udzieliła
wsparcia finansowego organizacjom, w porównaniu do ok. 20% wśród osób z wykształ-
ceniem podstawowym)
O WOLONTARIACIE,
FILANTROPII I 1%
W 2006 ROKU
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plstyleman.xlx.pl
|