39 planowanie lokalnego rozwoju gosp w str rozw gminy, Strategia rozwoju regionalnego i lokalnego
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Opublikowane w: Polityka gospodarcza w Polsce i Unii Europejskiej w początkach XXI w. Prace
Naukowe Akademii Ekonomicznej im. K. Adamieckiego w Katowicach, red. A. Barteczek, A. Lorek,
A. Rączaszek, Akademia Ekonomiczna w Katowicach, Katowice 2009, s. 211-222
Andrzej Sztando
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
Wydział Gospodarki Regionalnej i Turystyki w Jeleniej Górze
Katedra Gospodarki Regionalnej
Nowowiejska 3
e-mail:
58-500 Jelenia Góra
tel.: 603163839
Planowanie lokalnego rozwoju gospodarczego w strategii
rozwoju gminy
Streszczenie
Artykuł poświęcony jest problematyce wspierania rozwoju gospo-
darczego przez samorządy gmin i miejsca działań podejmowanych w tym
zakresie w lokalnych strategiach rozwoju. Część wstępna prezentuje ideę
aktywności władz lokalnych w sferze gospodarczej, wyrażające ją pojęcie
interwencjonizmu lokalnego, a także jego instrumenty i obszary. Głów-
nym elementem opracowania jest zespół wskazań dotyczących formuło-
wania strategii rozwoju gminy, tak aby w prawidłowy sposób obejmowa-
ła ona zagadnienia gospodarcze. Zawarte w nim koncepcje zostały pod-
dane pilotażowej weryfikacji praktycznej, której wyniki stanowią podsu-
mowanie.
Treść artykułu
Interwencje w procesy rynkowe nie są już od dłuższego czasu wy-
łączną właściwością władz państwowych. Wraz z postępującą decentrali-
zacją władzy, samorządy terytorialne wszystkich szczebli stały się no-
wymi podmiotami ingerencji w procesy rynkowe. Zjawisko to nie doty-
1
Opublikowane w: Polityka gospodarcza w Polsce i Unii Europejskiej w początkach XXI w. Prace
Naukowe Akademii Ekonomicznej im. K. Adamieckiego w Katowicach, red. A. Barteczek, A. Lorek,
A. Rączaszek, Akademia Ekonomiczna w Katowicach, Katowice 2009, s. 211-222
czy jedynie Polski. Wystąpiło znacznie wcześniej w państwach, których
silnym filarem są terytorialne korporacje samorządowe. Prowadząc wła-
ściwą sobie politykę rozwoju terytorialnego (lokalnego, subregionalne-
go/ponadlokalnego, regionalnego) samorząd wpływa na strukturę, tempo i
kierunki zmian znajdujących się na jego obszarze struktur gospodarczych.
W przypadku gmin, interwencje realizowane są pod postacią lokalnej
polityki gospodarczej, której celem jest zmniejszenie wad lokalnych ryn-
ków oraz modyfikacja ich więzi z rynkami ponadlokalnymi, a także kory-
gowanie negatywnych dostosowań strukturalnych na lokalnych rynkach,
tak aby wprowadzić gminę na długofalową ścieżkę rozwoju
1
. Tę misję
można skonkretyzować definiując trzy cele strategiczne lokalnej polityki
gospodarczej. Pierwszym jest osiągnięcie bezpiecznych, z długookreso-
wego punktu widzenia, struktury funkcjonalnej i struktury zagospodaro-
wania gminy. Cel drugi to długookresowy wzrost globalnych dochodów
mieszkańców i budżetu gminy. Z kolei trzeci cel nakłada warunki brze-
gowe na dwa poprzednie. Określić go bowiem można jako dążenie do
oparcia długookresowego rozwoju przedsiębiorczości lokalnej na racjo-
nalnym wykorzystaniu zasobów naturalnych. Lokalna polityka gospodar-
cza realizowana jest przez władze gminne za pomocą zestawu instrumen-
tów, które determinują lub wpływają na decyzje wewnętrznych (lokal-
nych) i zewnętrznych (zlokalizowanych poza obszarem gminy) podmio-
tów gospodarczych oraz innych jednostek i osób związanych z lokalną
przedsiębiorczością. Przy użyciu kryteriów podobieństwa można je po-
dzielić na instrumenty przymusu administracyjnego, oddziaływania eko-
nomiczno-rynkowego, oddziaływania bezpośredniego, pobudzania infra-
1
Por. Patrzałek L.,
Funkcje ekonomiczne samorządu terytorialnego w okresie transformacji sys-
temowej w Polsce
, Prace naukowe nr 714 AE we Wrocławiu, Wrocław 1996, s. 129 i n.
2
Opublikowane w: Polityka gospodarcza w Polsce i Unii Europejskiej w początkach XXI w. Prace
Naukowe Akademii Ekonomicznej im. K. Adamieckiego w Katowicach, red. A. Barteczek, A. Lorek,
A. Rączaszek, Akademia Ekonomiczna w Katowicach, Katowice 2009, s. 211-222
strukturalnego, koncepcyjno-organizacyjne, informacyjne, poznawcze
oraz edukacyjne
2
. Stosowane są one przy użyciu różnych metod i kryte-
riów w różnych obszarach działalności samorządu gminnego. Do obsza-
rów tych zaliczamy: obszar polityki przestrzennej, obszar polityki budże-
towej, obszar polityki ekologicznej, obszar polityki infrastrukturalnej,
obszar polityki komunalnej działalności gospodarczej, obszar polityki
gospodarki mieniem gminy, obszar polityki wewnętrznej, obszar polityki
zarządzania informacją oraz obszar polityki edukacyjnej
3
.
Prezentacji ww. zagadnień lokalnej polityki gospodarczej autor
poświęcił niektóre swoje wcześniejsze publikacje
4
. W niniejszej poruszo-
na zostanie problematyka praktyki strategicznego planowania działań w
tym zakresie. Nie ulega wątpliwości, że w każdej ze strategii rozwoju
przyjmowanych dziś przez samorządy gminne znajdują się elementy bez-
pośrednio związane z rozwojem gospodarczym. Nie mniej jednak, bada-
2
Więcej na ten temat w: Sztando A.,
Gminne instrumenty kształtowania rozwoju lokalnych pod-
miotów gospodarczych,
Samorząd Terytorialny 7-8/99, s. 79-108.
3
Więcej na ten temat w: Sztando A.,
Obszary lokalnej polityki gospodarczej
. W:
Gospodarka
lokalna w teorii i w praktyce
. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 1083,
Wrocław 2005, s. 232-243.
4
Por np.: Sztando A.,
Progospodarcza polityka infrastrukturalna gmin
. W:
Gospodarka lokalna w
teorii i w praktyce
, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 1023, Wrocław
2004, s. 95-103; Sztando A.,
Progospodarcza polityka przestrzenna gmin
. W:
Gospodarka lokalna
w teorii i w praktyce
, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 979, Wrocław
2003, s. 193-202; Sztando A.,
Progospodarczy obszar polityki wewnętrznej władz miejskich
. W:
Problemy rozwoju miast w wymiarze lokalnym i regionalnym
. PAN KPZK, Warszawa 2005, s. 79-
92; Sztando A.,
Progospodarczy obszar komunalnej działalności gospodarczej
. W:
Gospodarka
lokalna w teorii i w praktyce
. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 1161,
Wrocław 2007, s. 248-259.
3
Opublikowane w: Polityka gospodarcza w Polsce i Unii Europejskiej w początkach XXI w. Prace
Naukowe Akademii Ekonomicznej im. K. Adamieckiego w Katowicach, red. A. Barteczek, A. Lorek,
A. Rączaszek, Akademia Ekonomiczna w Katowicach, Katowice 2009, s. 211-222
nia autora przeprowadzone na tego typu dokumentach planistycznych
należących do gmin województwa dolnośląskiego wskazują, iż włączenie
lokalnej polityki gospodarczej do planowania strategicznego nie jest za-
biegiem prostym. Świadczą o tym częste fakty planistycznej marginaliza-
cji aspektów gospodarczych na rzecz społecznych i środowiskowych, a
także wycinkowe lub nieprawidłowe ich uwzględnianie. Uzasadniona
wydaje się zatem teza, że podobne problemy pojawiają się również w
innych samorządach lokalnych. W związku z tym, celem artykułu jest
prezentacja autorskich koncepcji służących nadaniu najważniejszemu z
dokumentów planistycznych samorządu lokalnego, jakim jest strategia
rozwoju gminy, prawidłowych, progospodarczych cech. Koncepcje te
znalazły już swoje zastosowanie praktyczne, wobec czego w końcowej
części artykułu zaprezentowane zostały jego efekty.
Strategia rozwoju gminy w ujęciu merytorycznym to zbiór samo-
rządowych, długoterminowych, wielopłaszczyznowych, lecz spójnych
idei rozwoju lokalnego układu społeczno-gospodarczego. Natomiast w
ujęciu formalnym, to dokument planistyczny zawierający dynamiczną
czasowo analizę wnętrza i otoczenia gminy, zestaw celów harmonijnego
rozwoju gminy oraz zsynchronizowany i skoordynowany program dzia-
łań, które mają prowadzić do ich osiągnięcia
5
. Nadanie prawidłowego
5
Inne ujęcia idei strategii możemy odnaleźć np. w: Prusek A.,
Strategia rozwoju jako główny
instrument działania samorządów lokalnych
. W:
Samorząd terytorialny, zadania – gospodarka –
rozwój
, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Marketingu w Chrzanowie, Chrzanów 2001, s. 261-
280; Bieniecki J., Szczupak B.,
Strategia rozwoju lokalnego
. W:
Zarządzanie strategiczne rozwo-
jem lokalnym i regionalnym
, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice,
2001, s. 61-80.
4
Opublikowane w: Polityka gospodarcza w Polsce i Unii Europejskiej w początkach XXI w. Prace
Naukowe Akademii Ekonomicznej im. K. Adamieckiego w Katowicach, red. A. Barteczek, A. Lorek,
A. Rączaszek, Akademia Ekonomiczna w Katowicach, Katowice 2009, s. 211-222
wymiaru gospodarczej płaszczyźnie strategii wymaga dwuetapowych
działań. Pierwszym z nich jest przyjęcie odpowiedniej metody kreacji
wspomnianych idei, to znaczy metody spełniającej zasady: konsensusu
społeczności lokalnej, otwarcia w wymiarze egzogenicznym, zgodności
horyzontalnej i wertykalnej, zgodności wewnętrznej, rozwoju zrównowa-
żonego
6
. Etapem drugim jest właściwe tworzenie treści samego dokumen-
tu polegające na akcentowaniu problematyki gospodarczej w jej trzech
podstawowych, niżej omówionych częściach.
I tak, niezależnie od szczegółów metody budowy strategii, klu-
czowe znaczenie ma przyjęcie, że wymienione wyżej zasady dotyczyć
będą nie tylko społecznej i środowiskowej, ale również gospodarczej
płaszczyzny rozwoju lokalnego. W przypadku zasady konsensusu spo-
łeczności lokalnej oznacza to z jednej strony uwzględnienie w procedurze
konsultacji społecznych i planowania partycypacyjnego (
collaborative
planning
) szerokiej reprezentacji środowisk gospodarki, natomiast z dru-
giej konieczność uzyskania konsensusu całej społeczności lokalnej, co do
cech i roli rozwoju gospodarczego w całym spektrum lokalnych procesów
rozwojowych. Z kolei progospodarcze spełnienie zasady otwarcia strate-
gii w wymiarze egzogenicznym polega na objęciu nią działań służących
wykreowaniu gospodarczych funkcji egzogenicznych gminy (np. przemy-
słu, usług, turystyki, handlu), przy czym należy dążyć do tego, aby ich
relacje z pozostałymi funkcjami (np. edukacyjnymi, medycznymi, admi-
nistracyjnymi) były co najmniej proporcjonalne. W przypadku zasady
6
Porównaj: Brol R.,
Praktyka planowania strategicznego w skali lokalnej – studium przypadków
.
W:
Gospodarka lokalna w teorii i w praktyce
. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wro-
cławiu nr 734, Wrocław 1996, s. 120-134.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plstyleman.xlx.pl
|