51 2010, felietony Magdy Gessler
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Moje polskie wita
P O L S K I E
W I T A
W E D Ł U G
Tradycja
przy stole wigilijnym bez dmuchnicia, bo mo-
na było przypadkiem usi na duszy, która
to miejsce zajła przed nami. Wiele dawnych
rytuałów powtarzamy bezwiednie, nie znajc
ich pierwotnego znaczenia. Nawet wigilijne
potrawy z makiem, miodem i grzybami maj
swoje korzenie w pogaskich stypach, bo były
ich tradycyjnymi składnikami.
Jest w polskiej Wigilii jeszcze jedna, bar-
dzo wana rzecz. Przystpienie do wigilijnego
stołu zawsze zwizane było z zachowaniem
okrelonych zasad. Po pierwsze, trzeba by
wyposzczonym. To pozwoli na głbokie
przeycie radoci wieczerzy i zarczam, e
cudownie poszerzy perspektyw wigilijnych
zapachów i smaków. Karp nie smakuje, gdy
nie jestemy głodni, szczególnie gdy nie jest
dobrze przyrzdzony. Po drugie i najwaniejsze
– Wigilia to dzie przebaczenia. Nie moe by
przy wigilijnym stole osób, które nie potrafi
wybaczy i lekko nachyli głowy do drugiej
osoby. Tego dnia trzeba pamita, e jestemy
róni i e rodzina rzadko jest z sob w całkowitej
zgodzie. Jest to jednak nasza rodzina, na inn
jej nie zamienimy. Nie bdziemy mie drugiego
ojca, drugiej matki. S róni, ale s nasi, jedyni
i w tym dniu przebaczenia trzeba, by kady mógł
spokojnie usi do Wigilii. Moment dzielenia
si opłatkiem weryfi kuje, czy zdobylimy si na
przebaczenie, bo wtedy moe si pojawi bariera
spojrzenia prosto w oczy. Wszystkim ycz, eby
to spojrzenie było prawdziwe, nieudawane, bo
to bardzo wany moment w roku. To magiczny
dzie, równie dzie spełnionych ycze, wic
dajmy si zaczarowa albo odczarowa i jeli
popłyn łzy, to znaczy, e nam si udało.
Polska choinka musi by kolorowa i radosna, wywołujca emocje.
Trwa moda na choinki jednokolorowe, która mi si nie podoba.
Choinka ma cieszy, wic musi by troch kiczowata.
tylko rodzice. W moim rodzinnym do-
mu dzieci mogły przystraja drzewko
dopiero po ukoczeniu 13. roku ycia – wcale
nie dlatego, e bombki były wtedy bardzo drogie.
Pamitam, e w Wigili najbardziej czekałam na
to, a otworz si drzwi do rozwietlonego cho-
ink pokoju. Widziałam na niej tysic zimnych
ogni, zapalone wieczki, a pod spodem
prezenty, jeszcze długo nietykalne. Po
tym jak z bratem czekalimy w swoim
pokoju, a rodzice z dziadkami ubior
choink, jej widok w pełnej krasie do-
prowadzał nas niemale do omdlenia.
To był cud, od którego nie moglimy
oderwa dziecicych oczu, bo widzielimy
najpikniejsz choink na wiecie. Kilka lat
póniej zobaczyłam najbrzydsz – w Hawanie.
Była pini, ubierałam j sama i zrozumiałam,
e przestałam by dzieckiem.
O polskiej Wigilii ju w XIX w. mówiono,
e jest unikatowa na skal europejsk, a jej
wyjtkowo wynika z nieprawdopodobnej
szlachetnoci, z jak Polacy celebruj nadejcie
Boego Narodzenia. Wigilia to najpikniejszy
triumf staropolskiej tradycji. Stół wigilijny musi
by prosty, nakryty nienobiałym obrusem
wykrochmalonym na blach. Wskazane jest te
włoenie pod obrus sianka – równie dlatego, e
dziki tej tradycji pojawia si kolejny cudowny,
ciepły zapach.
Nie ma w Europie innego kraju, w któ-
rym Wigili przeywano by tak głboko,
a jednoczenie tak... pogasko. Bo w ja-
ki sposób zachowuje ona te zwyczaje,
które s zwizane z naszymi słowia-
skimi przodkami, choby wróenie ze
dziebeł siana spod obrusa – kto wybierze
dłusze, ten bdzie szczliwszy. Etnolodzy s
zdania, e polska Wigilia ma korzenie w poga-
skim kulcie zmarłych przodków, szczególnie
wyczekiwanych tego wieczoru. Std tradycja
pustego nakrycia, które nadal jest okrelane
jako „miejsce dla niespodziewanego gocia”,
cho rzecz jasna, ju bez kontekstu duchowego.
W dawnej Polsce nie wolno było zaj miejsca
100
U
waam, e choink powinni ubiera
P O L S K I E
W I T A
W E D Ł U G
Kapusta z grzybami
To danie wyjtkowe. Ja i moje
dzieci co roku bardzo na nie
czekamy. Kapusta z grzybami
była popisow potraw mojej
mamy i chyba w takiej wersji,
w jakiej j pamitam, jest nie
do odtworzenia. Nie mam
pojcia, jakie czary odprawiała
nad kapust moja mama, ale
to danie co roku smakowało
niebiasko.
w adnym wypadku nie moe by
octowa. Moj ukochan kiszon ka-
pust kupuj w Charsznicy. W wypadku tego
dania kapusta nie moe by lekka, musi si
wczeniej odpowiednio długo i zdrowo kisi,
dziki czemu nie musimy jej nawet płuka
przed gotowaniem. S róne szkoły, ja w wi-
gilijnej kapucie z grzybami zdecydowanie
wol kapust pełn naturalnego soku, mocno
kwan. Nie znosz kapusty krojonej, lubi,
eby si cignła jak spaghetti.
Złoto-czerwone dumne polskie grzyby
s idealnym i równie istotnym elementem
tej potrawy. Moje pochodz od pana Jacka
z Hajnówki, który prowadzi tam punkt skupu
grzybów. Przywo je do niego gospodynie
z okolicznych wiosek. S to grzyby wyjtko-
we – due, dorodne i suszone tradycyjnie na
przypiecku, a mimo to ani troch nieprzy-
palone. Niby to archaizm, ale ten sposób
suszenia sprawia, e grzyby maj mnóstwo
aromatu, a do tego wygldaj przepiknie.
liczne wianki suszonych grzybów dostpne
w sklepach nigdy nie bd smakowa tak, jak te
babcine, pogite grzyby, które ususzymy sami.
Na piecu, na blasze albo na kratce nad blach,
przy piekarniku, w którym pieczemy ciasto
lub chleb. Gdyby komu zdarzyło si przypiec
grzyby zbyt mocno, odradzam dodawanie
ich do kapusty, bo danie stanie si gorzkie
i niesmaczne.
Na kilogram kapusty potrzebujemy około
dwudziestu dorodnych borowików. Taka liczba
zapewni odpowiednio intensywny grzybowy
smak. Do tego odrobina kminku, kilka ziaren
ziela angielskiego, godzików, dobry gatunek
pieprzu i kilogram szarej renety, obranej
i pokrojonej w wiartki, któr dodajemy pod
koniec gotowania.
Do wigilijnej kapusty dorzucam te troch
aromatycznej pigwy, która nie tylko dodaje
daniu aromatu, ale take ułatwia trawienie.
Wigilijna kapusta z grzybami powinna by
lekko zasmaana na lnianym oleju. Moja
mama zawsze robiła j na pełnej słodyczy
mce kasztanowej. Kapust zasmaamy na
samym kocu, gdy grzyby s ju piknie roz-
pite i zapraszaj do jedzenia. Grzybów do
kapusty nigdy wczeniej nie obgotowuj, bo
znam ich pochodzenie i mam pewno, e nie
bd gorzkie. W przeciwiestwie do grzybów
z suszarni mechanicznych, których aromat
ucieka kominem i znika na zawsze.
102
K
apusta musi by kiszona naturalnie,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plstyleman.xlx.pl
|